Habana, Kuba, 1982. Diseinuaren Kudeaketa eta Berrikuntzako Masterra Habanako Goi Mailako Diseinu Institutuan (2006). 2004az geroztik, Zinema Instituturako (ICAIC) kartelak diseinatzen ditu. 2011an, egile-kide izan zen bi liburutan: Soy Cuba: Cuban Film Poster from after the Revolution (Trilce Ediciones) eta Ciudadano Cartel (Ediciones ICAIC). 2010az geroztik Habanako Unibertsitateko irakaslea da, eta UH argitaletxeko diseinatzailea.
2010ean Habanako Ikus Arteen Garapenerako Zentroaren Estudio 21 arte-sorkuntzako beka jaso zuen, eta 2016-2017 eta 2019-2020 aldietan parte hartu zuen Espainiako Errege Akademiak Erroman dituen arte-egonaldietako programan. 2018 eta 2020 artean, erakusketak egin ditu honako artegune hauetan: Washington D.C.ko Kennedy Center, Madrilgo Centro Cultural Matadero, Pasadenako California Art Museum, UCLAko Fowler Museum, Parisko Musée des Arts Décoratifs, eta Habanako Museo Nacional de Bellas Artes, Factoría Habana, Fábrica de Arte Cubano, Fundación Ludwig, Estudio 50 eta Galería 23 y 12.
Haren lana Madrilgo eta Habanako Diseinu Bienaletan erakutsi izan dute, bai eta Lublin, Trnava, Ekuador eta Boliviako karteletakoetan ere. Bildumetan jasota dituzte bere lanak toki hauetan: Margaret Herrick eta UCLA liburutegiak, Kubako Liburutegi Nazionala, CSPG, Kubako Zinemateka eta Museum für Gestaltung, Suitza Zuricheko Museum für Gestaltung.
Partekatu:
Erromak, gaur egun, hiritar desobedientzia erakusten du ikuste hutsez, maila urbanoan eta publikoan. Hiri horretan desadostasun sozialaren adierazpen bisual ugari daude: grafitiak, eranskailuak eta stencil art alde batetik, komunikazio bisualari buruzko ekintza bandalikoa, bestetik.
Antropologia bisualeko eta ikerketa sozialeko tresnak aplikatuz, adierazpen horien eta testuinguruaren erregistro ikusizkoa, ikus-entzunezkoa eta soinuzkoa jasotzen da. Artxibo horren azterketa diakronikoak hiriko sare soziokulturalera hurbiltzeko aukera ematen du, eta hortik eratorri da euskarri-tarte batean formalizatutako lan bat egitea: argitalpenak eta eranskailuak diseinatzetik hasi, eta motion graphics, 3D inprimaketa, stencil art eta bideora arte; formalizazio bakoitza ikuspuntu bat da erakundeari buruzko elkarrizketa bat eraikitzeko #NormaltasunBerrian.
Proiektu honen izaera berritzaile eta aitzindaria errealitate sozial eta publiko baten “beste” ikuspegi bat eskaintzean oinarritu da, pisu historiko artistiko berdingabea duen Erroma bezalako ondare-testuinguru batean, era horretan publiko berrietara hurbilduz, batez ere belaunaldi berrietara eta horiek hiritar-arteaz duten ikuskerara. Horrela, proiektu honek azaleratu egiten du badela gorputz bizi moduan ulertzen den hiri bat.
Tempietto de Bramanteren egikera zirkularrak eta muino batean duen kokapenak periferiak eraikitzeko gune geografiko ezin hobea bihurtzen dute. Tempiettotik aurrera, ibilbideetan zehar daude Trastevere lehenik, ondoren Regola, Parione, Ponte, Pigna, Saint'Eustachio, Campitelli eta Saint'Angelo, urrunago Trevi, Portuense eta Testaccio. Ehunka argazkik osatzen dute herritar desobedientziaren adierazpen bisualen artxiboa (Instagramen dago ikusgai: #roma_inconforme).
Prozesuan, ikerketa artistikoa bitan banatzen da: bide baten oinarria da dokumentala, bildutako materialaren prozesamendu sortzailea eta argazki, serigrafia eta diseinu editorial bitartez ekoiztutako lana. Beste bide bat Tempiettoa objektu gisa birkokatzea da, hiriko artearen praktiketan erabilitako kode estetikoekin formalizatzetik abiatuta: stencil-ak, sticker-ak, 3D inprimatzea eta bideoak. Guzti-guztia sare sozialen bidez hedatuta, horiek zirkulazio bisualerako plataforma berri gisa ulertuta.
COVID-19 osteko osasun-larrialdiaren neurriek erantzun azkarra izan zuten hiriko bilbe bisualean. Egonaldiaren amaieran egindako lanak errealitate hori erantsi du, eta, aldi berean, normaltasun berriari buruzko elkarrizketetan txertatu da.
Erromara itzultzea geldirik utzitako bizitza bati berriro ekitea da. Akademiara itzultzea etxera itzultzea da, baina etxe hau lantokia, museoa, kontzertu-aretoa ere bada, eta bertan bizi direnen joera eta ohituren oreka finean eraikitako egunerokotasuna du bere baitan, gorabeheratsua izateari utzi gabe, urtero tradizio berriak eraikitzeko aukera ematen duen prozesuan.
Nire kide bekadunekin ikasi egin nuen, solas, eztabaidatu, dibertitu. Batzuekin lankidetzan jardun nuen, eta guztion artean esperientzia berriak eraiki genituen. Truke bakoitzarekin, nire proiektua eta arte-praktika aberastu egin ziren. Sorpresa pozgarria izan zen haiek aurkitu izana 2019ko abenduan Francesca Gallo irakasleak MLACerako (Arte Garaikideko Laborategi Museoa) koordinatutako ekitaldi batean, nire portafolioaren eta Erroman garatu ditudan proiektuen aurkezpenean.
2020ko martxoan, osasun-larrialdiak Habanara lehenago itzultzera behartu ninduen. Akademiako taldearen eta bekadun kideen babesak eta elkartasunak lagundu egin zidaten Habanara itzultzean eta Erromako proiektua jarraitzean.