MARÍA MORALEDA GAMERO
KONTSERBAZIOA ETA ZAHARBERRITZEA
Toledo, 1988. Madrilgo Kontserbazio eta Zaharberritze Goi Eskolan Pintura zaharberritzean tituluduna eta Unibertsitate Complutensean Artearen Historian graduatua. 2011 eta 2013 artean Prado Museoko Pintura Zaharberritzeko beka jaso zuen, eta 2014an, Kultura Ministerioaren FormArte. Ondare Nazionala, Casa de Alba Fundazioa edo Madrilgo Erkidegoko Ondare Historikoa bezalako erakunde ospetsuentzat ere lan egin du. 2020ko azarotik Pradoko Museo Nazionaleko zaharberritze tailerrean dabil.
Zaharberritze garrantzitsuetan parte hartu du, eta Ondare Nazionalean dagoen Van der Weyden Kalbarioa nabarmentzen da, besteak beste.
Zenbait erakusketetan lankidetzan aritu da, esaterako, El griego de Toledo (Museo de Santa Cruz, Toledo), El Hermitage en el Prado (Prado), De Caravaggio a Bernini (Ondare Nazionala) eta Treasures from the House of Alba (Meadows Museum)
Partekatu:
XIX. mendearen erdialdean, eta ia aldi berean, argitaratu ziren Italian eta Espainian pintura zaharberritzeari buruzko lehen tratatuak. Zaharberritzea diziplina autonomo bihurtu zen, helburu artistikoa duen praktika piktorikotik bereizia, mende osoan zehar pixkanaka espezializatu, lana sistematizatu eta irizpide modernoak aplikatu izanaren ondorioz.
Garatutako proiektua Espainiaren eta Italiaren arteko harremanei buruzko ikerketa da, pintura zaharberritzearen arloan. Hemeretzigarren mendeko artisten arteko ideien eta praktiken trukea etengabea eta zuzena izan zen, eta horrek, zalantzarik gabe, ondorioak izan zituen zaharberritzearen esparruan. Truke horiek Erroman bizi ziren espainiarrekin (José de Madrazo eta Juan Antonio Ribera, besteak beste) eta Madrilen ezarri ziren italiarrekin (Manuel Napoli eta Pedro Kuntz, esaterako) egin ziren.
XVIII. mendeko azken urteak eta XIX. mendeko lehenengoak tira-bira askokoak izan ziren Europan Napoleonen kanpainen ondorioz, eta ondare artistiko ugari suntsitu zuten gerrako garaikur bezala. Frantsesek esku-hartze ikusgarriak eta inbaditzaileek egin zituzten italiar eta espainiar ondarearen obra enblematikoetan, eta horrek errezeloak eta kritikak eragin zituen bi herrialdeetan;badirudi, beraz, jatorrizko obrarekiko antzeko sentsibilitateak eta errespetu handiagokoak zituztela.
Espainian lan-irizpideak eta -metodoak ezartzeak zuzeneko lotura duela dirudi aurreko italiar prozedurekin, hala nola pinturari ukituak emateko legeltxor-berniza erabiltzearekin edo igeltsua eta kola urmaeletarako iztuku gisa erabiltzearekin, Polerók 1853ko tratatuan aipatu bezala.
Emaitzak argitaratuz gero, hedapen handiagoa izaten zuen zaharberritze arloko profesionalen artean eta Artearen Historiari ekarpena egiten zitzaion, gutxi aztertutako eremu batean.
Espainiako Akademiako egoitzan egindako ikerketa zehaztuz joan da egonaldiko hilabeteetan. Gaiak sakonduz eta Erromako artxiboak eskura izanaz, hainbat ikerketa-bide ireki dira, eta horien ondorioz, Espainian zehaztuko diren zenbait artikulu argitaratu nahi dira, aztertutako pertsonaietako batean zentratutako ikuspegi espezifikoagoa duen bakarren bat, barne.
Informazio asko erabili denez eta aurretik aztertu gabeko eremua denez, ikerketa handiagoa planteatzeko gai zabala eta konplexua dela argi dago, doktorego-tesia egin daiteke. Hilabete hauetan lortutako dokumentazioak eta azterketak daude ikerketa honen oinarrian, eta prozesuaren ezinbesteko parte dira.
Alde batetik, XIX. mendeko zaharberritze piktorikoari eskainitako bibliografia italiarraren berrikuspen historiografiko zehatza egin da, zaharberritzearen historia bera gehiago aztertzen duena Espainiako kasuarekin alderatuz gero, bai kantitateari bai espezifikotasunari dagokionez. Pintura zaharberritzearen esparruan italiar testuingurua ezagutzea zen xedea, nahiz eta oso panorama heterogeneoa eta konplexutasun handikoa izan, batez ere ikerketa Italiako eskualde ezberdinetara zabaltzen badugu. Espainiako argitalpenak ere berrikusi dira, esan bezala, gutxiago aztertu baitira, eta etorkizuneko argitalpenen zain baitaude.
Bestalde, XIX. mendean, batez ere lehen hamarkadetan, Erroman bizi izan ziren artista espainiarrei buruzko ikerketak berrikusi dira, bai eta horiek zaharberritze piktorikoaren esparruan nola sartu ziren ere. Artxiboetan eta lehen mailako gainerako iturrietan saiatu gara horien berri izaten, esaterako, prentsa idatzian. Era berean, gure ikerketarako bereziki interesgarriak diren italiar pertsonaia batzuk aztertu dira, hala nola Pietro Palmaroli zaharberritzailea eta Erromako espainiar ingurunearekin zuen harremana.
Erromako espainiar Akademian egotea, zalantzarik gabe, esperientzia errepikaezina da, aparteko inguruabarrak baititu. Proiektu propio batean lan egiteko aukera duzun aldi berean, beste egoiliarrekin bizi zara, eta adiskidetasun-loturak egiteaz gain, etengabe ikasten ari zara. Diziplinarteko eztabaida interesgarriak sortzen dira, beste pertzepzio eta sentsibilitate batzuk daudela ohartzen zara, eta bereziki aberasgarriak izaten dira talde oso heterogeneoa delako, hainbat diziplinakoa, bizitzako etapa desberdinetan dauden pertsonak izaten dira eta bide desberdinak jarraitu ditugunak ere bai.
Akademiak, Espainiako eta Europako kulturarako erreferentziazko leku gisa, beren esperientzia partekatzen zalantzarik ez duten profesional ugari hartzen ditu, betiere eskuzabaltasunetik eta konplizitatetik abiatuta.
Eta hau guztia Erroman gertatzen da, deskribatu ezin den hiri batean.